W przypadku decyzji o rozpoczęciu terapii konopiami medycznymi (oraz ich aktywnymi składnikami tj. kannabinoidami) należy przestrzegać określonych zasad, które pozwalają z większym prawdopodobieństwem osiągnąć cele terapeutyczne przy jednoczesnym ograniczeniu potencjalnych działań niepożądanych. Szczególny nacisk kładzie się na wstępną ocenę opartą na holistycznym podejściu do konkretnego pacjenta, która powinna być przeprowadzona przez klinicystę mającego doświadczenie w stosowaniu kannabinoidów.
W roku 2018 eksperci European Pain Federation dokonali podsumowania znaczenia i roli konopi medycznych w leceniu bólu przewlekłego, określając kluczowe punkty dotyczące prowadzenia terapii z zastosowaniem kannabinoidów.
- Pacjent z bólem przewlekłym powinien zostać oceniony przez klinicystę, w aspekcie nt. kwestii:
- objawy (np. czas trwania i intensywność w ostatnich 6 miesiącach w oparciu o skalę oceny natężenia bólu – NRS),
- historia leczenia (obecne i wcześniej prowadzone leczenie),
- jakość życia (sen i odpoczynek, mobilność, ból, wykonywanie codziennych czynności),
- środowisko społeczne (warunki życia, wsparcie rodziny, środowisko życia, relacje osobiste),
- sytuacja zawodowa (zdolność do pracy, wpływ choroby na aktywność zawodową),
- konopie medyczne (poprzednie doświadczenie, stosunek do konopi medycznych)
- Wszyscy lekarze stosujący kannabinoidy powinni znać i umieć stosować w praktyce narzędzia oceny bólu oraz zalecenia postępowania w bólu przewlekłym. Bezwzględnie należy zapoznać się z informacjami o bezpiecznym i skutecznym wykorzystaniu leków na bazie konopi medycznych.
- Nie zaleca się stosowania kannabinoidów w monoterapii. Należy stosować multimodalne leczenie farmakologiczne (terapie łączone oparte o leki o różnym mechanizmie działania).
- W ramach właściwej komunikacji w trakcie procesu terapii pacjenci powinni być poinformowani o korzyściach wynikających z leczenia kannabinoidami, z uwzględnieniem dawek oraz przeciętnej długości czasu leczenia w określonych schorzeniach i rodzajach bólu, a także o możliwych objawach niepożądanych i zagrożeniach wynikających z leczenia.
- Właściwa dawka leków na bazie konopi medycznych powinna być najniższą możliwą dawką, która osiąga pożądany efekt kliniczny (np. ulga w bólu o 30% lub więcej, znacząca poprawa codziennego funkcjonowania, poprawa jakości życia) z minimalnym, akceptowalnych profilem działań niepożądanych.
- Należy uwzględnić za zgodą pacjenta trzymiesięczny okres próbny, służący ocenie skuteczności i bezpieczeństwa leczenia. Pod koniec tego okresu można rozważyć leczenie długoterminowe, tylko przy uzyskaniu znaczącej poprawy lub niewielkim nasileniu akceptowalnych objawów niepożądanych.
- Jeśli zostanie osiągnięty zadowalający wynik leczenia, pacjent powinien pozostać pod ścisłą kontrolą medyczną przez cały czas trwania terapii.
- Jeśli nie zostaną osiągnięte wyznaczone cele leczenia i / lub występują nieakceptowalne działania niepożądane, albo występują objawy nadużycia i niewłaściwego stosowania kannabinoidów, leki te powinny zostać stopniowo wycofane.
- Pacjent powinien być poinformowany o prawidłowym stosowaniu i przechowywaniu kannabinoidów.
- U pacjentów z zaburzeniami psychicznymi proces leczenia powinien uwzględniać konsultację lekarza psychiatry w trakcie stosowania terapii.
W każdym przypadku pacjent powinien być szczegółowo poinformowany o celach terapii, jej przebiegu oraz potencjalnych działaniach niepożądanych. Terapia kannabinoidami powinna być rozważana jako część leczenia wielodyscyplinarnego (multimodalnego), o charakterze terapii wspomagającej, jeśli leki zalecane w pierwszej i drugiej linii leczenia nie zapewniły wystarczającej skuteczności lub kiedy stosowane leczenie jest obarczone występowaniem działań niepożądanych, których nasilenie nie ulega zmniejszeniu pod wpływem leczenia korygującego.
Häuser W. et al. European Pain Federation (EFIC) position paper on appropriate use of cannabis‐based medicines and medical cannabis for chronic pain management. Eur J Pain. 2018;22:1547–1564.
